Tăng axit uric là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh gút. Vì thế mà ăn uống thế nào để giúp làm giảm axit uric để phòng bệnh gút được rất nhiều người quan tâm.
Tổng quan về axit uric
Axit uric là sản phẩm thoái giáng của axit amin có nhân purin trong cơ thể. Sau thoái giáng, axit uric được hoà tan ở dạng muối urat, theo máu, di chuyển về thận để đào thải ra ngoài qua nước tiểu. Chỉ số axit uric được theo dõi để đánh giá nồng độ axit uric trong máu, dùng để chẩn đoán bệnh cũng như đánh giá hiệu quả điều trị ở bệnh nhân gút. Để đo chỉ số axit uric này thì bệnh nhân cần làm các xét nghiệm cận lâm sàng để đo hàm lượng axit uric trong máu.
Ở người bình thường, nồng độ axit uric trong máu dao động trong khoảng 3.5 – 7.2 mg/dL đối với nam giới trưởng thành và phụ nữ sau mãn kinh. Trong khi ở phụ nữ tiền mãn kinh, mức này thấp hơn, từ 2.6 – 6.0 mg/dL. Việc duy trì nồng độ axit uric trong giới hạn bình thường rất quan trọng để ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh liên quan như gút và sỏi thận.
Axit uric máu cao là do quá trình tăng cung cấp thực phẩm giàu purin, tăng chuyển hoá tạo axit uric hoặc do giảm đào thải qua nước tiểu hoặc có thể do cả hai quá trình này. Khi nồng độ axit uric trong máu tăng cao có thể dẫn đến nguy cơ mắc bệnh gút và sỏi thận.
Nên ăn gì để đào thải axit uric?
Táo
Táo rất giàu axit malic, giúp trung hòa và kích thích đào thải axit uric ra khỏi cơ thể. Ăn táo thường xuyên hoặc sử dụng giấm táo (khoảng 3 thìa cà phê mỗi ngày và pha với nước ấm) có thể giúp giảm nồng độ axit uric trong máu, hỗ trợ người bị gút. Nước giấm táo còn giúp cải thiện sức khỏe hệ tiêu hoá, giảm cảm giác thèm ăn và hỗ trợ giảm cân.
Dầu ô liu
Dầu ô liu có tác dụng chống viêm và giúp cân bằng nồng độ axit uric trong cơ thể. Do vậy mà bổ sung dầu ô liu vào chế độ ăn hàng ngày, như trộn với rau, các loại củ quả hoặc dùng trong nấu ăn, có thể hỗ trợ kiểm soát triệu chứng sưng đau do gút.
Các loại hạt và thực phẩm ít purin
Nhóm hạt ít purin như óc chó, hạnh nhân, macca và hạt điều giúp duy trì nồng độ axit uric ổn định. Ngoài ra, một số thực phẩm như bơ đậu phộng, trái cây, rau xanh, cà phê, sữa ít béo hoặc tách béo, khoai tây, bánh mì và ngũ cốc nguyên hạt cũng là lựa chọn tốt cho người cần kiểm soát axit uric.
Các loại thực phẩm giàu vitamin C
Những thực phẩm như cam, chanh, bưởi, kiwi,… có hàm lượng vitamin C khá cao, giúp hỗ trợ đào thải axit uric hiệu quả. Bạn có thể ăn trực tiếp, ép lấy nước uống, làm sinh tố hoặc làm món sữa chua có trái cây để thay đổi trong tuần. Lưu ý, không nên uống nước cam, chanh khi bụng đói để tránh kích thích dạ dày.
Cà phê
Một số nghiên cứu cho thấy uống cà phê đều đặn có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh gút. Phụ nữ uống 1–3 ly/ngày có nguy cơ mắc gút thấp hơn 22%, còn những người uống 4 tách/ngày có thể giảm nguy cơ tới 57%. Ngoài ra, cà phê cũng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Tuy nhiên, chỉ nên uống không quá 2 ly cà phê mỗi ngày. Đồng thời, cà phê dễ gây mất ngủ, không nên uống vào ban đêm. Với người có bệnh lý tim mạch, nên hạn chế uống cà phê vì có thể gây tăng nhịp tim.
Các loại thịt trắng & trứng
Thịt cá nước ngọt như cá lóc, cá rô đồng, cá diêu hồng,… và thịt ức gà chứa nhiều đạm nhưng ít purin, ít nguy cơ làm tăng axit uric. Bên cạnh đó, trứng cũng là thực phẩm giàu đạm nhưng khá an toàn với người bị gút.
Trà xanh
Uống trà xanh giúp lợi tiểu và tăng các chuyển hoá. Nhờ đó sẽ giúp tăng đào thải axit uric dư thừa qua đường niệu. Trong trà xanh cũng có nhiều caffein, nên hạn chế uống vào ban đêm để tránh ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Quả anh đào
Một trong những loại thực phẩm giúp tăng đào thải axit uric đó là quả anh đào. Trong một nghiên cứu trên 633 bệnh nhân gút, những người thường xuyên ăn quả anh đào giảm đến 35% nguy cơ bùng phát cơn gút cấp. Ngoài ra, khi kết hợp việc tiêu thụ quả anh đào với thuốc Allopurinol, nguy cơ tái phát gút có thể giảm tới 75%.
Nhóm thực phẩm giàu chất xơ
Tăng cường nhóm thực phẩm giàu chất xơ cũng là cách giúp tăng đào thải axit uric dư thừa. Nhóm giàu chất xơ có thể kể đến như yến mạch, táo, chuối, quả bơ,… nên tăng cường vào thực đơn hằng tuần.
Đồng thời, phải uống đủ nước mỗi ngày, ít nhất từ 1,5 – 2 lít nước. Nước sẽ giúp tăng lượng nước tiểu, hoà tan muối tránh lắng đọng tinh thể urat ở khớp và giúp tăng đào thải axit uric dư thừa qua nước tiểu.
Những thực phẩm nên tránh nếu bị axit uric tăng
Thực phẩm giàu purin
Nhóm thực phẩm giàu purin chắc chắn là nhóm đầu tiên cần hạn chế ăn với người bị tăng axit uric hay đang bị gút. Thực phẩm giàu nhân purin có thể kể đến là nhóm hải sản, thịt đỏ, nội tạng,… Nên hạn chế tối đa hoặc tránh không ăn các nhóm thực phẩm này.
Thực phẩm giàu purin sẽ khiến cơ thể tăng cường chuyển hóa, từ đó tạo ra sản phẩm thoái giáng cuối cùng là axit uric. Nếu tăng quá cao hoặc cơ thể đào thải chậm sẽ làm tăng nguy cơ lắng đọng tinh thể urat ở các khớp xương, lâu dần sẽ tạo các hạt tophi. Đây là biến chứng nặng của bệnh nhân gút lâu năm không được kiểm soát tốt nồng độ axit uric. Lúc này sẽ gây viêm đau sưng các khớp, mất chức năng vận động hay thậm chí là tàn phế.
Một số loại thuốc có thể làm tăng axit uric
Một số thuốc điều trị bệnh gây ảnh hưởng đến nồng độ axit uric trong máu như thuốc lợi tiểu, aspirin, các thuốc điều trị ung thư, chống đông máu, chẹn beta,… Khi mắc các bệnh lý này nên báo cho bác sĩ điều trị để điều chỉnh hoặc thay đổi thuốc cho phù hợp.
Khi uống thuốc nên uống với một cốc nước đầy hoặc theo chỉ dẫn của bác sĩ trong một số bệnh lý tim mạch.
Các loại thịt đỏ
Thịt đỏ như thịt trâu, thịt bò, thịt cừu, thịt thỏ, thịt dê,… Có lượng đạm cao và thường giàu nhân purin. Do đó, ăn nhiều các loại thịt này sẽ làm tăng nồng độ axit uric trong máu, khởi phát cơn đau gút dữ dội liền sau đó nếu có tiền sử bệnh gút.
Với các nhóm thực phẩm này nên ăn có chừng mực, không ăn nhiều cùng một lúc và ăn quá thường xuyên. Đồng thời cũng nên kết hợp hoặc thay thế các nhóm thực phẩm giàu đạm nhưng an toàn hơn khác để hạn chế làm tăng axit uric.
Nội tạng động vật
Ngoài ra, người bị gút hoặc muốn hạn chế nguy cơ bị tăng axit uric nên tránh ăn nội tạng động vật. Các loại nội tạng như gan, tim, thận, lòng, óc,… rất giàu đạm và cũng có rất nhiều cholesterol. Do đó, không tốt cho sức khỏe của người bị gút hay đang có bệnh lý tim mạch.
Thịt gà tây và thịt ngỗng
Nhóm thực phẩm này cũng thuộc nhóm giàu đạm và giàu nhân purin. Do đó, người bị tăng axit uric không nên ăn quá nhiều các loại thịt này. Nên ăn hạn chế trong khoảng 110-175gr để tránh làm tăng axit uric máu.
Hải sản
Người bị gút nên tránh ăn hải sản, đặc biệt nhóm giàu nhân purin như cá ngừ, cá trích, cá hồi, cá tuyết, sò, ốc, các loại có vỏ, hàu, tôm, cua,…
Ngoài ra cũng cần tránh một số loại thực phẩm lên men như bia, nước hoa quả lên men, nem chua, hành củ muối, dưa muối, trái cây có vị chua,… vì làm tăng nguy cơ lắng đọng tinh thể urat ở thận gây sỏi thận.
Chế độ ăn uống có ý nghĩa rất lớn đến hiệu quả phòng và điều trị bệnh gút. Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho các bạn các nhóm thực phẩm tốt và nên hạn chế ăn khi bị tăng axit uric máu. Ngoài ra, việc thăm khám định kỳ, tuân thủ hướng dẫn của các bác sĩ cũng rất quan trọng trong kiểm soát và điều trị bệnh lý này.
Nguồn tham khảo:
- How to lower uric acid levels naturally and manage gout, Medical New Today, https://www.medicalnewstoday.com/articles/315732#lifestyle-changes.