Bệnh gút (gout) là căn bệnh đến từ chế độ ăn uống và lối sống. Do đó, nếu ăn uống có kiểm soát, tăng cường thực phẩm đào thải axit uric và hạn chế thực phẩm làm tăng axit uric, kết hợp với lối sống sinh hoạt lành mạnh sẽ giúp hạn chế mắc bệnh gút cũng như phòng các biến chứng của gút gây ra.
Thực phẩm ảnh hưởng đến bệnh gút như thế nào?
Bệnh gút hay còn gọi là thống phong. Đây được mệnh danh là bệnh của “vua chúa” hay “bệnh nhà giàu” vì nguyên nhân phần nhiều đến từ lối sống xa hoa, ít vận động và ăn nhiều cao lương mỹ vị, đặc biệt thực phẩm giàu đạm.
Bệnh gút là một dạng rối loạn chuyển hóa do nồng độ axit uric trong máu tăng cao, dẫn đến sự lắng đọng tinh thể urat ở khớp và thận. Khi tích tụ ở khớp, các tinh thể này gây viêm, đau nhức và lâu dần có thể dẫn đến biến dạng khớp. Nếu lắng đọng tại thận, chúng có thể gây tổn thương thận và hình thành sỏi thận.
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong điều trị gút, giúp kiểm soát nồng độ axit uric bằng cách hạn chế thực phẩm giàu purin và tăng cường đào thải qua thận. Điều chỉnh thực đơn phù hợp có thể giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn gút cấp, cũng như giúp kiểm soát bệnh mạn tính.
Purin là hợp chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm, đóng vai trò cần thiết trong cơ thể. Tuy nhiên, nếu tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu purin, nồng độ axit uric có thể tăng cao, làm tăng nguy cơ mắc gút, cao huyết áp và bệnh tim mạch. Ngược lại, một số thực phẩm khác có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và hỗ trợ kiểm soát gút hiệu quả.
3 thực phẩm có thể làm tăng axit uric
Nếu có nguy cơ mắc bệnh gout hoặc đang bị gout, cần hạn chế các loại thực phẩm và đồ uống có thể làm tăng mức axit uric trong máu, đặc biệt là thực phẩm chứa nhiều purin. Đồng thời, cũng nên giảm hoặc loại bỏ các sản phẩm có nhiều đường fructose để tránh làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.
Thịt đỏ
Thịt đỏ là một trong những thực phẩm giàu đạm, sắt và nhiều nhóm dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Tuy nhiên, các loại thịt đỏ như bò, cừu, lợn, thỏ, dê,… có chứa lượng lớn nhân purin có thể làm tăng axit uric và nguy cơ mắc bệnh gút. Khi cơ thể chuyển hóa purin, axit uric được tạo ra, dẫn đến sự tích tụ tinh thể urat trong khớp và gây viêm đau.
Hải sản
Hải sản cũng là nhóm thực phẩm có hàm lượng purin cao, đặc biệt là cá cơm, cá mòi, sò, trai, cá hồi và cá ngừ. Những loại hải sản này có thể khiến nồng độ axit uric trong máu tăng nhanh, làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh gút. Với người có tiền sử gút hoặc đang điều trị, vẫn nên hạn chế nhóm thực phẩm này để tránh làm tăng axit uric máu và gây cơn đau viêm khớp do gút tái phát.
Nội tạng động vật
Nội tạng động vật là một món ăn thơm ngon và được nhiều người ưa chuộng. Nhưng với người bị tăng axit uric và tăng cholesterol máu thì cần hạn chế. Trong nội tạng động vật thường chứa nhiều purin và cholesterol xấu. Do đó, việc tiêu thụ nhóm thực phẩm này sẽ làm tăng nguy cơ bị gút cũng như tăng cholesterol máu.
Các loại nội tạng như gan, thận, tim,… nên hạn chế ăn tối đa với người có tiền sử bệnh gút và mỡ máu.
Làm gì để giảm axit uric tránh bệnh gút?
Bệnh gút xảy ra khi nồng độ axit uric trong cơ thể tăng lên. Vì vậy, cần tránh các loại thực phẩm chứa nhiều purin và ưu tiên nhóm thực phẩm tăng đào thải axit uric.
Tuy nhiên, không phải tất cả các nguồn thực phẩm giàu purin đều có tác động xấu lên bệnh gút. Purin từ động vật có xu hướng làm tăng nguy cơ mắc gút cao hơn so với nguồn purin từ thực vật. Vì thế, một chế độ ăn ít thực phẩm giàu purin là lựa chọn tốt nhất để kiểm soát bệnh gút. Các chế độ ăn DASH và Địa Trung Hải thường được khuyến nghị cho người gút vì chủ yếu là rau xanh và chỉ chứa một lượng thịt động vật giới hạn.
Một số thực phẩm được khuyến nghị nên tăng cường vì giúp giảm nồng độ axit uric trong bữa ăn hằng ngày, bao gồm:
- Trái cây có múi: Giàu vitamin C giúp tăng tính tan của muối urat trong nước tiểu, hỗ trợ đào thải axit uric qua đường niệu.
- Cà phê: Cà phê được coi là một thực phẩm giúp hạ axit uric hiệu quả nhờ khả năng ức chế enzyme xanthine oxidase – loại enzyme chịu trách nhiệm phân hủy purin từ thực phẩm thành axit uric trong máu. Giúp làm giảm tăng sinh axit uric trong máu và hạn chế tái phát cơn đau gút.
- Lá tía tô: Cũng giống cà phê, lá tía tô giúp ức chế hoạt động của enzyme xanthine oxidase nên hạn chế tăng axit uric máu.
- Đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành: Những thực phẩm có tính kiềm, chứa ít nhân purin, giàu đạm, vitamin và khoáng chất như đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành sẽ có tác dụng hỗ trợ đào thải axit uric qua đường tiết niệu.
- Gạo lứt và các loại hạt: Nhóm thực phẩm này giúp cung cấp dinh dưỡng và giàu chất xơ, giúp giảm hấp thu nhân purin từ thực phẩm tại ruột.
- Sữa tách béo hoặc sữa hạt ngũ cốc: Các loại sữa từ động vật tách béo thường có ít nhân purin hơn như sữa chua, phô mai,… nên cũng an toàn hơn cho người bị bệnh gút. Có thể lựa chọn sữa hạt ngũ cốc có thành phần đậu nành, các loại hạt,… Để cung cấp dinh dưỡng thay thế cho sữa động vật vì purin thực vật ít nguy cơ gây tăng axit uric máu.
Ngoài ra, để giúp giảm lượng axit uric trong máu nên uống đủ nước mỗi ngày. Đồng thời kết hợp ăn uống, nghỉ ngơi và vận động thường xuyên để tăng cường sức khỏe, hỗ trợ điều trị bệnh gút tốt hơn.